Nasze cele i zasady ideowe

Tekst programowy
Stronnictwa "Suwerenność - Praca - Sprawiedliwość"
październik 2003 roku

Od redakcji: Tekst zamieszczony poniżej został podpisany przez członków założycieli Stronnictwa „Suwerenność – Praca – Sprawiedliwość” w październiku 2003 roku. Członkami założycielami byli: Senator Zbigniew Romaszewski – przewodniczący, Stefan Niesiołowski – wiceprzewodniczący, Jan Rulewski – wiceprzewodniczący, Benedykt Czuma, Krzysztof Kaleta, Jan Orgelbrand, Paweł Piekarczyk, Zofia Romaszewska, Ewa Zaleska.

Tu znajdą Państwo inne dokumenty Stronnictwa "Suwerenność - Praca - Sprawiedliwość":

• Wstępne założenia programowe - lipiec 2003 roku
• Organizacja w okresie tworzenia Stronnictwa - październik 2003 roku

Spis treści:
I. Autorytet państwa
II. Polityka społeczno - gospodarcza
III. Praca
IV. Równość startu
V. Polska wobec Unii Europejskiej
VI. Globalizacja podporządkowana Prawom Człowieka
VII. System wartości

I. Wzmocnienie autorytetu demokratycznego państwa jako wspólnoty opartej na zaufaniu i solidarności obywateli.

Rozbiory, okupacja niemiecka i 45 letnia dyktatura komunizmu sowieckiego przeciwstawiły - w polskiej kulturze politycznej - obywatela państwu. Stworzyło to sytuację, w której obywatel dużo oczekuje od państwa, ale się z nim nie identyfikuje. Od momentu odzyskania niepodległości trwa spór o zakres obecności państwa w życiu obywateli. Z jednej strony, szerokie rzesze społeczeństwa oczekują od państwa opieki (służba zdrowia, edukacja, zabezpieczenia socjalne, bezpieczeństwo, sprawny wymiar sprawiedliwości), z drugiej strony, neoliberalne elity domagają się ograniczenia funkcji państwa wyłącznie do spraw bezpieczeństwa i wymiaru sprawiedliwości oraz radykalnego zmniejszenia podatków. Spór zdominowała opcja neoliberalna.
Po 14 latach sprawowania władzy przez zorientowane neoliberalnie grupy, wywodzące się na przemian ze środowisk postsolidarnościowych bądź postkomunistycznych, nastąpił kryzys państwa we wszystkich obszarach jego działalności. Nie ma sprawnego wymiaru sprawiedliwości ani nie może być mowy o bezpieczeństwie. Doszło do anarchizacji życia społecznego i powstania populistycznych partii politycznych, a partie dotychczas uważane za poważne często sięgają po demagogiczne programy i argumenty. Władzę w słabnącym państwie zaczęły przejmować grupy oligarchiczne, słabo identyfikujące się ze społeczeństwem. Państwo ostatecznie utraciło tak potrzebne mu zaufanie obywateli.
Słabość państwa jest szczególnie niebezpieczna w momencie przystępowania Polski do Unii Europejskiej. Kraje dotychczasowej Piętnastki dysponują znacznie silniejszymi organizmami państwowymi, wykazującymi daleko idącą dbałość o interesy swoich obywateli.

Wzmocnienie autorytetu państwa upatrujemy w:

• naprawie wymiaru sprawiedliwości;
• wzmocnieniu pozycji Najwyższej Izby Kontroli;
• bezwzględnej walce z korupcją i przestępczością gospodarczą zarówno w sferze publicznej jak i prywatnej;
• poprawie bezpieczeństwa obywateli m.in. poprzez wzmocnienie kadrowe i techniczne policji;
• zwiększeniu dbałości o ochronę środowiska i ładu przestrzennego.

Naprawa wymiaru sprawiedliwości

Wymiar sprawiedliwości jest jedną z niekwestionowanych podstaw współczesnego państwa. Jego autorytet i efektywność stanowią zarówno o poczuciu bezpieczeństwa obywateli, jak i o sprawności obrotu gospodarczego. Kryzys wymiaru sprawiedliwości, jaki przeżywa Polska (niekończące się przeciąganie spraw, brak konsekwentnej i jednolitej wykładni przepisów prawnych, brak skutecznej egzekucji) powoduje utratę wiarygodności państwa wobec obywateli. Zaniedbań narosłych w tej dziedzinie w ciągu wielu lat procesu transformacyjnego nie sposób usunąć przy pomocy magicznych posunięć, wymagają one przemyślanych i głębokich zmian dotyczących zarówno organizacji wymiaru sprawiedliwości, jak i jego miejsca w strukturach ustrojowych państwa.

Zasadnicze kroki w tym kierunku muszą dotyczyć:

• uproszczenia systemu prawnego państwa, czytelności przepisów prawnych;
• wzmocnienia materialnego i kadrowego wymiaru sprawiedliwości;
• powstrzymania alienacji od państwa struktur korporacyjnych wymiaru sprawiedliwości, wzmocnienia pozycji ministra sprawiedliwości;
• upowszechniania wiedzy prawnej w społeczeństwie. Wprowadzenia nauczania propedeutyki prawa na poziomie szkoły ponadpodstawowej;
• urealnienia prawa obywatela do sądu poprzez skrócenie oczekiwania na rozstrzygnięcie sprawy, wprowadzenie szerokiej pomocy prawnej dla osób niezamożnych.

Zaufanie i solidarność obywateli będziemy budować poprzez:

• reformę systemu wyborczego (do samorządów lokalnych wybory większościowe w okręgach jednomandatowych; do Sejmu ordynacja mieszana - 75% w okręgach jednomandatowych, 25% w wyborach proporcjonalnych z list partyjnych);
• zmianę sposobu finansowania partii politycznych (partie finansowane przez dwuzłotowy odpis z podatku PIT - zgodnie z wolą podatnika);
• upowszechnienie demokracji bezpośredniej (referenda);
• wspieranie aktywności samorządów lokalnych, w szczególności poprzez zmianę systemu finansowania i zwiększenie dochodów własnych;
• odpartyjnienie mediów publicznych;
• zwiększenie skuteczności systemu skarg i zażaleń oraz wzmocnienie kontroli wewnętrznej w instytucjach publicznych;
• poszerzenie prawa do informacji obywateli poprzez zwiększenie jawności życia publicznego.

Naszym wielkim zadaniem jest przekonanie obywateli, że państwo to my wszyscy, że stanowi ono wspólne dobro budowane wspólnym wysiłkiem, że państwo może dać swoim obywatelom tylko tyle, ile oni do niego solidarnie włożą, że o tym, kto będzie państwem rządził zadecydują oni sami dokonując świadomych wyborów.

II. Zrównoważona polityka społeczno-gospodarcza państwa. Rozwój kapitału społecznego.

• Gospodarka jest dla człowieka, a nie człowiek dla gospodarki, dlatego rozdzielne traktowanie polityki gospodarczej i społecznej musi prowadzić do przeciwstawiania wartości materialnych wartościom humanistycznym, czyni pracę nieefektywną oraz stanowi zarzewie konfliktów. Budowanie pomyślności materialnej obywateli nie daje się oddzielić od rozwoju kapitału społecznego. Na kapitał społeczny składają się edukacja, wspólne wartości i oparte na nich stosunki międzyludzkie: zaufanie, obustronne zrozumienie oraz zachowania umożliwiające podejmowanie wspólnego działania. Gospodarka korzysta z kapitału społecznego, jednocześnie rozwój społeczny bazuje na rozwoju gospodarczym. Tak więc harmonijny rozwój kraju wymaga spójnej i kompleksowej polityki społeczno-gospodarczej.
• Akceptujemy kapitalizm: wolny rynek, konkurencję i powstałe w sposób uczciwy różnice majątkowe. Opowiadamy się za utrzymaniem podatku progresywnego, w tym również z dochodów kapitałowych.
• Własność zobowiązuje. Używanie własności powinno służyć również dobru wspólnemu. W dziedzinie własności nie może panować pełna samowola. Nie wolno prowadzić gospodarki rabunkowej.
• Uważamy, że nie stać nas na rezygnację z uczestnictwa państwa w obrocie gospodarczym. Państwo, mające na celu przeciwdziałanie bezrobociu - zarówno władze centralne jak i samorządy terytorialne - posługując się kategoriami efektywności ekonomicznej, powinno podejmować roboty publiczne, w tym także w sferze usług socjalnych.
• Zadaniem państwa jest również wypracowanie polityki gospodarczej i wspieranie tych dziedzin, które pozwoliłyby Polsce na rozwój wybranych specjalności gospodarczych.
• Ochronę majątku Skarbu Państwa upatrujemy między innymi w powołaniu Prokuratorii Generalnej mającej za zadanie obsługę prawną majątku Skarbu Państwa oraz egzekwowanie zobowiązań inwestorów uczestniczących w dotychczasowych i przyszłych procesach prywatyzacyjnych.

Rozwój kapitału społecznego widzimy:

• W działaniach państwa na rzecz podniesienia poziomu edukacji;w zwiększeniu nakładów na naukę; w organizacji systemu stypendiów, kredytów, internatów, który powinien przełamywać bariery, jakie wyrosły przed młodzieżą niezamożną lub młodzieżą ze wsi czy niewielkich miast; w podniesieniu prestiżu zawodu nauczyciela poprzez stworzenie korpusu służby edukacyjnej oraz rozwój systemu ustawicznego kształcenia nauczycieli, połączonego z polityką awansową. Zasadnicze wychowanie powinno odbywać się w rodzinie, jednak szkoła nie może zrezygnować z obowiązków wychowawczych i powinna wpajać uczniom system wartości moralnych, kształtować postawy patriotyczne i prospołeczne oraz rozwijać zainteresowanie wiedzą i kulturą.
• Stworzenie spójnego systemu pomocy rodzinie, w tym systemu świadczeń i ulg rodzinnych.
• W poszerzeniu jawności życia gospodarczego zwłaszcza polegającej na bezwzględnej jawności finansów publicznych (rządowych i samorządowych), publicznym ogłaszaniu listy beneficjentów i wysokości znaczących zwolnień i umorzeń podatkowych, dotacji, preferencyjnych kredytów i pożyczek, a także poręczeń i gwarancji; ograniczeniu zakresu tajemnic chroniących prywatny obrót gospodarczy, a stanowiących często przykrywkę dla nielegalnych machinacji szkodliwych dla państwa i obywateli.
• We wspieraniu integracji środowisk gospodarczych, w szczególności osób samozatrudniających się, małych i średnich przedsiębiorców, stowarzyszeń producentów rolnych oraz we wspieraniu przeobrażeń związków zawodowych.
• W odchodzeniu od sztywnych formalno-prawnych uregulowań na rzecz porozumień. Kształtowanie takich stosunków pracy, w których pracodawca czuje się odpowiedzialny za pomyślność swoich pracowników, zaś pracownicy czując się bezpieczni i związani ze swoim zakładem, angażują się w poprawę efektywności ekonomicznej przedsiębiorstwa.
• W procesie integracji z Unią Europejską państwo nie jest w stanie w sposób szczególny chronić rodzimych przedsiębiorców: nie może ustanawiać barier celnych, wspierać ich przy pomocy subsydiów, czy też zapewniać im preferencyjnych warunków uczestnictwa w przedsięwzięciach publicznych. Z tego względu niezbędne jest tworzenie - na wzór japońskich organizacji gospodarczych „keiretsu” - dobrowolnych zrzeszeń przedsiębiorców prowadzących pomiędzy sobą wymianę gospodarczą na szczególnych zasadach.
• W budowie struktur społecznych opartych na wzajemnym zaufaniu. Rozwój mediacji i arbitrażu prowadzonych na zasadzie dobrowolności pomógłby w przełamaniu kryzysu wymiaru sprawiedliwości stanowiącego między innymi poważną przeszkodę w działalności gospodarczej.

III. Praca jako element konstytutywny osoby ludzkiej, będący podstawą jej utrzymania, ale również wyznaczający jej miejsce w społeczeństwie.

• Praca nie jest wyłącznie towarem sprzedawanym na rynku pracy celem zapewnienia bytu materialnego dla siebie i rodziny. Praca określa również miejsce człowieka w społeczeństwie, jego pożyteczność i satysfakcję z życia. Brak pracy rodzi wykluczenia i patologie.
• Wzrost roli kapitału w procesie wytwarzania (automatyzacja produkcji) powoduje spadek ekonomicznego znaczenia pracy, kurczenie się jej rynku. Bez względu na koniunktury gospodarcze, mechanizmy wolnorynkowe nie są w stanie odbudować rynku pracy w jego społecznym wymiarze. Niezależnie od działań na rzecz poprawy koniunktury gospodarczej, państwo powinno przyjąć odpowiedzialność za radykalną poprawę sytuacji na rynku pracy.

Możliwość taką widzimy w:

• Organizacji robót publicznych, w tym również robót publicznych w sferze usług socjalnych (np. praca z dziećmi, w szpitalu, domach opieki itp.);
• Zastąpieniu zasiłku wychowawczego realnym wynagrodzeniem za okres poświęcany na wychowanie dzieci (bez wykonywania innej pracy). Okres ten będzie okresem składkowym;
• Urealnieniu świadczeń przedemerytalnych;
• Powiązaniu zasiłków dla bezrobotnych z obowiązkiem świadczenia, w ograniczonym wymiarze, pracy społecznie użytecznej. Organizacja i finansowanie odpowiedniego frontu robót;
• Stworzeniu nowych miejsc pracy poprzez skrócenie wymiaru czasu pracy za możliwymi rekompensatami z funduszu zatrudnienia.

IV. Równość rozumiana jako równość startu. Walka z wykluczeniem społecznym.

• Zapewnienie powszechnego dostępu do każdego szczebla edukacji (patrz wyżej).
• Budowa założeń polityki społeczno-gospodarczej państwa stawiającej sobie za cel ograniczenie sfery ubóstwa i nierówności społecznych. Przeciwdziałanie tendencji tworzenia enklaw ubóstwa i patologii.
• Rozwój i dotowanie przez państwo budownictwa komunalnego i socjalnego.
• Rozwijanie przy udziale środków publicznych i inicjatyw społecznych instytucji poradnictwa prawnego posiadających prawo występowania przed sądem, które urealniłyby równość obywateli wobec prawa i ich dostęp do wymiaru sprawiedliwości. Nie jest możliwe prowadzenie procesów resocjalizacyjnych bez zasadniczych zmian na rynku pracy.

V. Idea sfederowanej Europy, przy istniejących znacznych różnicach gospodarczych pomiędzy państwami, jest przedwczesna i nie służy polskiej racji stanu. Rezygnacja z części suwerenności na rzecz Unii Europejskiej ma służyć rozwojowi i pomyślności polskich obywateli.

Akcesja do Unii Europejskiej stawia przed nami trudne zadanie osiągnięcia maksymalnych korzyści rozwojowych i zminimalizowania ponoszonych przez społeczeństwo kosztów. Wymaga to od nas:

• Upowszechnienia wiedzy i umiejętności w uzyskiwaniu unijnych środków pomocowych.
• Przygotowania, zwłaszcza ludzi młodych, do uczestnictwa w życiu Europy (nauka języków, historii i kultury krajów europejskich, fundowanie stypendiów na uczelniach zagranicznych dla wyłonionej w drodze konkursu zdolnej młodzieży, wymiana wakacyjna).
• Dokonania przeglądu tak zwanych ustaw dostosowawczych. Dotychczas jedynym kryterium decydującym o przyjęciu tych ustaw była ich zgodność z wymogami prawa europejskiego. Ich zgodność z realiami polskiego życia społeczno-gospodarczego była praktycznie poza obszarem zainteresowania ustawodawców. Należy dokonać ponownego przeglądu tego ustawodawstwa aby - pozostając w zgodzie z prawem europejskim - zbliżyło się ono optymalnie do wymogów polskiej rzeczywistości.

VI. Euroatlantycka orientacja polskiej polityki zagranicznej. Globalizacja podporządkowana zasadom Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.

• Uznajemy euroatlantycką orientację Polski za podstawę naszego bezpieczeństwa, a jej kwestionowanie nie leży w polskim interesie narodowym.
• Wraz ze wzrostem możliwości komunikacyjnych świat podlega procesowi globalizacji. Globalizacja ta jednak nie ma być rozumiana jako dyktat krajów wysoko rozwiniętych. W procesie globalizacji Polska powinna być aktywnym podmiotem nie dopuszczającym do zaprzepaszczenia wielowiekowego dorobku i tradycji.
• Uważamy, że podstawą globalizacji powinny być wartości zawarte w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka wzbogacone o prawa rodziny i prawa narodów do samostanowienia.

VII. Szacunek dla systemu wartości moralnych i społecznych mających swe źródło w chrześcijaństwie i tradycjach patriotycznych.

Wyrażamy szacunek dla Kościoła Katolickiego, który w swojej nauce społecznej wskazuje, w jaki sposób harmonijnie łączyć godność osoby ludzkiej z rozwojem gospodarczym i cywilizacyjnym współczesnego świata. Wyrażamy szacunek dla wszystkich Kościołów i wyznań, uznających, że naczelna wartość, jaką jest godność i wolność osoby ludzkiej urzeczywistnia się najpełniej w naturalnych wspólnotach: rodzinie, wspólnocie lokalnej i narodowej.

Uważamy, ze wybrana przez nas droga będzie służyć realizacji tych celów.

Warszawa, październik 2003 r.

Członkowie założyciele Stronnictwa „Suwerenność – Praca – Sprawiedliwość”:
Senator Zbigniew Romaszewski – przewodniczący,
Stefan Niesiołowski – wiceprzewodniczący, Jan Rulewski – wiceprzewodniczący,
Benedykt Czuma, Krzysztof Kaleta, Jan Orgelbrand, Paweł Piekarczyk, Zofia Romaszewska, Ewa Zaleska.