Wystąpienie Senatora Zbigniewa Romaszewskiego
przewodniczącego Senackiej Komisji
Praw Człowieka i Praworządności
Przytaczamy tu pełny tekst wystąpienia
3. pos. Senatu PRL w dniu 29 lipca - 1 sierpnia 1989 roku
"Kiedy mówimy o Komisji Praw Człowieka i Praworządności, warto od razu przypomnieć rzecz najważniejszą, która umknęła z aktów normatywnych. W porozumieniach "okrągłego stołu" stwierdzono bardzo jednoznacznie, że Senat, wybrany wolą narodu, będzie sprawował istotną kontrolę, w szczególności w zakresie praw człowieka i praworządności oraz życia społeczno-gospodarczego. Z żalem muszę stwierdzić, że ta część ustaleń, która dotyczy kontroli w zakresie przestrzegania praw człowieka i praworządności, nie znalazła dostatecznego odzwierciedlenia w nowelizowanej Konstytucji, co stwarza niezmiernie poważne problemy, jeżeli chodzi o zakres działania Komisji.
Komisja wyznaczyła sobie dwa generalne cele. Jeden cel, to badanie zgodności wszelkich aktów normatywnych - rozumiemy to bardzo szeroko - z międzynarodowymi standardami praw człowieka, a więc międzynarodowym paktem praw politycznych i obywatelskich, międzynarodowym paktem praw ekonomicznych, społecznych i kulturalnych oraz Powszechną Deklaracją Praw Człowieka. Zastrzegliśmy sobie możliwość opiniowania każdej ustawy pod tym kątem. Chcielibyśmy tę pieczę sprawować. Druga sprawa, to powrót do obowiązków - przeglądanie i opiniowanie dla Wysokiej Izby aktów normatywnych dotyczących prawa karnego, spraw bezpieczeństwa i porządku publicznego, funkcjonowania organów przymusu państwowego, prokuratury, wymiaru sprawiedliwości, adwokatury i obsługi prawnej.
Rozumiemy również, że w kwestiach budżetowych Komisja opiniowałaby budżety Sądu Najwyższego, Prokuratury PRL, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Ministerstwa Sprawiedliwości, Państwowego Arbitrażu Gospodarczego, Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk. To jest właściwie zakres naszego działania. Jeśli chodzi o formy, są jednoznacznie ustalone. Jest to opiniowanie, składanie dezyderatów Komisji dotyczących poszczególnych toczących się prac legislacyjnych.
Gorzej wygląda sprawa kontroli przestrzegania praworządności, gdzie podstawy prawne wymagają stworzenia, ponieważ nie znalazły odzwierciedlenia w Konstytucji. Uważam, że jedną z najpilniejszych spraw, którą powinna się zająć Komisja, jest znalezienie form działania Komisji poprzez nowelizację ustaw o Trybunale Stanu, Trybunale Konstytucyjnym, nową ustawę o obowiązkach posłów i senatorów, a także regulamin Senatu.
Najpilniejszą sprawą, która nas czeka, jest Krajowa Rada Sądownictwa i realizacja ustaleń "okrągłego stołu", a następnie przygotowanie stanowiska w sprawie opracowywania przez Krajową Radę Legislacyjną Kodeksu Karnego i Kodeksu Postępowania Karnego.
