Oświadczenie
Dotyczące szykanowania mniejszości polskiej na Litwie
skierowane do Marszałka Senatu Bogdana Borusewicza oraz
Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego
wygłoszone na 24. posiedzeniu Senatu VII kadencji, 18 grudnia 2008 roku.
Oświadczenie zostało wygłoszone przez Senatora Czesława Ryszkę. Zostało opublikowane w „Naszym Dzienniku” 23 grudnia 2008 roku.
Panie Marszałku, Panie Ministrze,
w wyniku ostatnich wyborów do Sejmu Republiki Litwy posłami zostało trzech przedstawicieli polskiej mniejszości reprezentujących Akcję Wyborczą Polaków na Litwie. Dwaj z nich - Waldemar Tomaszewski i Michał Mackiewicz - są posiadaczami Kart Polaka, które wręczył im osobiście Prezydent RP Lech Kaczyński w czasie wizyty na Litwie w czerwcu br. Kwestia posiadania przez nowo wybranych parlamentarzystów Karty Polaka wywołała podjęcie działań podających w wątpliwość ich lojalność wobec Republiki Litewskiej. Wszczął ten problem poseł partii konserwatywnej Gintaras Songaila, który zażądał od Głównej Komisji Wyborczej, aby odebrać im mandaty poselskie ze względu na fakt posiadania Karty Polaka. Komisja uznała, że sprawa nie leży w jej kompetencjach i postanowiła zwrócić się do Sejmu Republiki Litwy, by ten poprosił Sąd Konstytucyjny o wykładnię, czy otrzymanie Karty Polaka jest jednoznaczne ze złożeniem przysięgi lub przyjęciem zobowiązań wobec RP Sejm RL decyzji w tej sprawie jak na razie nie podjął.
Jako ustawodawcy wiemy, że przyjęcie Karty Polaka nie stanowi przesłanki prawnej do kwestionowania lojalności posłów wobec RL, nie tworzy stosunku lojalności z państwem polskim, lecz jedynie potwierdza więź z narodem polskim, który z przyczyn historycznych, politycznych i ekonomicznych od ponad 200 lat żyje nie tylko w Polsce, ale jest rozproszony w świecie. Posiadacze Karty Polaka nie stają się obywatelami polskimi, a jedynie podpisują oświadczenie o przynależności do narodu polskiego. Co więcej, prawo do swobodnego wyrażenia tożsamości narodowej jest zgodne z prawem litewskim, Traktatem Polsko-Litewskim, jak i Konwencją Ramową RE o ochronie mniejszości narodowych. Podobne Karty zostały wydane na Węgrzech i na Słowacji i nie wzbudziły między tymi krajami żadnych kontrowersji.
Wiemy, że litewskie MSZ wydało 15 listopada br. opinię, że Karta Polaka nie jest zobowiązaniem wobec państwa polskiego. Posłowie W. Tomaszewski i M. Mackiewicz przekazali je przewodniczącemu Sejmu A. Valinskasowi. Tymczasem 12 grudnia br. były szef litewskiego parlamentu i lider konserwatystów, a obecnie eurodeputowany Vytautas Landsbergis zaatakował Kartę Polaka. "Otrzymujący Kartę Polaka obywatele Litwy przekazują innemu państwu prawo do kontroli swego postępowania" - napisał na portalu Delfi. Jego zdaniem, posiadacz Karty "może być skarcony przez polskiego konsula".
Landsbergis idzie dalej niż Songaila. Twierdzi, że posiadanie Karty jest, niebezpieczne dla wszystkich urzędników państwowych i osób odbywających służbę wojskową. I widzi rozwiązanie: polski Sejm powinien znowelizować ustawę o Karcie w ten sposób, by wykluczyć "nadzór konsularny" nad osobami mającymi Kartę.
Panie Prezydencie, Panie Marszałku. Wobec narastającego problemu z Kartą Polaka na Litwie, potrzebne są bardziej intensywne działania dyplomatyczne, dlatego prosimy o te działania, zwłaszcza że posiadający Kartę Polaka urzędnicy i nauczyciele na Litwie obawiają się szykan oraz utraty pracy.
Obok wygłaszającego oświadczenie Senatora Czesława Ryszki i Wicemarszałka Senatu Zbigniewa Romaszewskiego Oświadczenie Podpisali senatorowie:
Piotr Andrzejewski; Dorota Arciszewska-Mielewczyk, Grzegorz Banaś, Ryszard Bender, Przemysław Błaszczyk, Jerzy Chróścikowski, Zbigniew Cichoń, Lucjan Cichosz, Grzegorz Czelej, Władysław Dajczak, Wiesław Dobkowski, Jan Dobrzyński, Janina Fetlińska, Stanisław Gogacz, Henryk Górski, Tadeusz Gruszka, Witold Idczak, Kazimierz Jaworski, Piotr Kaleta, Stanisław Karczewski, Maciej Klima, Stanisław Kogut, Bronisław Korfanty, Norbert Krajczy, Waldemar Kraska, Krzysztof Majkowski, Adam Massalski, Władysław Ortyl, Bohdan Paszkowski, Stanisław Piotrowicz, Zdzisław Pupa, Sławomir Sadowski, Tadeusz Skorupa, Wojciech Skurkiewicz, Kazimierz Wiatr, Grzegorz Wojciechowski, Stanisław Zając.
